Ga naar de inhoud

Wat wil je horen? Of luister je liever?

Waarom kunnen mensen niet luisteren? 1. Ik geef je hieronder 10 redenen en 2. Hoe kun je (beter) leren luisteren?

Waarom is het moeilijk om lange tijd actief te luisteren, waarom zijn we beter in praten en zo slecht in luisteren? En dan voelt de ander zich nog niet altijd begrepen! Help….

In bijgaand artikel belicht ik 10 redenen waarom jij en ik het zo moeilijk vinden om naar iemand anders te luisteren als ze aan het woord zijn.

Ken jij het verschil tussen luisteren en horen?

Voordat ik in ga op de 10 redenen waarom we niet luisteren, zou ik het verschil willen benadrukken tussen luisteren en horen, twee werkwoorden die, hoewel vergelijkbaar, aanzienlijke verschillen hebben.

Luisteren betekent “aandacht schenken aan wat er wordt gehoord”, terwijl horen betekent “geluiden waarnemen met het oor”. Dus als je beide termen goed bekijkt, zul je beseffen dat luisteren op zichzelf al horen inhoudt, maar dat het gaat om het horen én interpreteren van wat de ander tegen je zegt. Wanneer iemand bereid is te luisteren, doet hij/zij dat actief, dat wil zeggen, er zit een bedoeling in, iets dat niet gebeurt met het werkwoord horen. Daarom doet de persoon die luistert dit vrijwillig en opzettelijk. Een gezond oor en een waarneembaar geluid zijn voldoende om te horen. Luisteren vereist daar bovenop het horen met voorbedachten rade.

1. Vergelijk en vergelijkbaar. Het is heel gebruikelijk dat wanneer je met iemand spreekt, je de spreker met jezelf vergelijkt. Denk hierbij aan de fysieke vergelijking, kleding, kapsel, gebaren, etc. Dit gebeurt vaak onbewust. Indien er minder vergelijkbaarheid is, is de aandacht voor wat de ander zegt eerder verdund en zorgt ervoor dat je eerder stopt met luisteren.  

2. Maak aannames. Een andere reden waarom we niet luisteren, heeft te maken met het feit dat er altijd mensen zijn die niet wachten, maar gaan raden en invullen wat de ander denkt. Deze poging om vooruit te komen, zorgt ervoor dat de aandacht voor de spraak verdwijnt en beïnvloedt het luisteren naar wat de ander werkelijk bedoelt.  

3. Bereid de volgende opmerking voor. Persoonlijk denk ik dat dit de meest voorkomende reden is als het om slecht luisteren gaat. Vaak ben je je er niet bewust. Om de simpele reden dat hetgeen waar jij aan denkt, niet hetgeen is waar het in het gesprek werkelijk over gaat, maar om wat je meent gehoord te hebben en dat je in jezelf zo bezig bent met het antwoord/opmerking dat je wilt geven. Als je probeert een antwoord te formuleren, verdwijnt de aandacht en het luisteren naar de ander praktisch geheel.  

4. Geïnteresseerd zijn in een deel van de informatie. Een andere veel voorkomende reden waarom mensen niet luisteren, is omdat ze besluiten te selecteren wat ze van de ander willen horen. Dat wil zeggen, wetende dat ze alleen geïnteresseerd zijn in een deel van het gesprek, ze automatisch de “verbinding” verbreken in die fase van het gesprek dat zij denken dat niet meer relevant voor hen is.  

5. Oordeel, label en (voor-) oordeel. Ben je je ervan bewust dat wanneer je met iemand in gesprek bent, de persoon die je voor je hebt,niet is vrijgesteld van jouw (voor-) oordeel en jouw mening? Een mening die impliceert dat, ongeacht wat zij/hij zegt, wordt beoordeeld, geëtiketteerd en bevooroordeeld, zelfs voordat zij/hij überhaupt één woord heeft gezegd? Het feit dat je een waardeoordeel velt over de persoon voor je, maakt dat de aandacht al voor het eerste woord gezegd is, duidelijk wordt beïnvloed.

6. Denk aan andere dingen. Als algemene regel geldt dat een volwassene niet langer dan drie minuten actief kan luisteren. Dit bewijst hoe moeilijk het is om lange tijd actief naar mensen te luisteren. Er zijn veel redenen die ervoor zorgen dat een luisteraar op een gegeven moment de verbinding verbreekt met de ander die spreekt. Het is de vraag of het aan andere dingen denken, wordt gemotiveerd door de persoon die luistert, door de omstandigheden rond die communicatie of door de persoon die aan het woord is. Bij online gesprekken is de afleiding om aan andere dingen te denken of te doen, nog groter: Focus houden (monotasken), dan wel je niet laten afleiden door andere prikkels (o.a. mobiele telefoon). En de ander maar denken dat je goed luistert….?!

7. Geef advies. Veel luisteraars vinden het moeilijk om te luisteren om de simpele reden dat ze constant behoefte hebben aan het geven van (ongevraagd) advies aan de ander over wat hij/zij zegt. Hierdoor verdwijnt de aandacht voor hetgeen (werkelijk) wordt gezegd, vrijwel direct na aanvang van het gesprek. De persoon die het advies geeft, is op dat moment meer geïnteresseerd in wat hij/zij gaat adviseren dan waar die persoon het over heeft.

8. Bespreek of zoek meningsverschillen. Er zijn mensen die luisteren als een confrontatie zien, dat wil zeggen dat ze niet naar de ander willen luisteren, maar een discussie willen beginnen over wat de ander zegt. Het is een type persoon dat gewoonlijk niet luistert en die constant het gesprek met de ander onderbreekt, niet laat uitspreken/in de rede valt of kiest voor de “aanval”. Dit is waarschijnlijk de slechtste luisteraar in dit rijtje van 10.   

9. Verander van onderwerp. Er zijn verschillende redenen waarom mensen van onderwerp veranderen door de spreker te onderbreken. Door dit te doen, impliceer je dat wat jíj hoort, niet interessant, irrelevant, ongemakkelijk of ongepast is, om maar een paar voorbeelden te geven. Mensen die naar anderen luisteren en het onderwerp van hun gesprek veranderen, zijn mensen die een tijdje niet hebben geluisterd voordat ze van onderwerp veranderden.

10. Wees je ervan bewust dat je de ander leuk vindt. De behoefte om degene die tegen je praat te plezieren, zorgt ervoor dat je een groot deel mist van wat zij/hij zegt. Hoe meer je je focust op het leuk vinden van de ander, hoe minder aandacht er aan de inhoud van het gesprek van die ander kan worden besteed.

Hoewel er geen magische kogels zijn om actief naar de ander te leren luisteren, zijn er 4 factoren die je kunnen helpen, het luisteren te verbeteren.

Dit zijn:

1.    Raak betrokken bij wat de ander zegt door samen te vatten, te verduidelijken of open vragen te stellen. Is jouw focus 100% op de ander gericht?!

2.    Oefen empathie, dat wil zeggen, probeer niet alleen te luisteren naar wat de ander zegt, maar ook te begrijpen wat ze tegen je zeggen en voelen. Luister niet alleen naar de letterlijke woorden, maar let ook op de non-verbale communicatie (de gezichtsuitdrukking, gebaren). Benoem ook hardop dat je even afgeleid bent, of vraag of de ander “to the point” wil komen, zeg: “dus…” of “je bent me kwijt” of “wat bedoel je precies met ….?”

3.    Luister openlijk en zónder vooroordelen, dat wil zeggen, leer luisteren zonder te oordelen. (Hier past ook Coveys’ 5e eigenschap: eerst de ander begrijpen, voor zelf begrepen te worden).

4.    In staat zijn om opheldering te vragen en op discrepanties te reageren. Oftewel check middels een open vraag of datgene wat je hoort, ziet, ook klopt met hoe het op jou overkomt en of de ander het zo bedoeld, heeft.

Spreken en luisteren. Luister en spreek. Alle menselijke interactie begint onontkoombaar vanuit een daad van communicatie. Een communicatieve handeling die ons definieert als mensen en die veel zegt over jou en de ander. Persoonlijk denk ik dat het luisteren naar de ander tegenwoordig een echte daad van vrijgevigheid is geworden. Leren luisteren zou een prioriteit voor je kunnen worden, in jouw werk en persoonlijke relaties, omdat in deze tijd empatisch leiderschap mijns inziens steeds meer nodig is. Ik hoop dat het artikel jou in ieder geval heeft geholpen om enkele van de acties op te sporen die je ervan weerhouden actief naar de ander te luisteren. Alleen door bewust op fouten te letten, kun je deze corrigeren.

Ik zal deze post afsluiten met een Spaans spreekwoord dat precies reflecteert op de waarde van luisteren. “Oír es precioso para el que escucha” (Werkelijk horen is het kostbaarst voor de luisteraar)